‘Als het point-of-no-return is bereikt, stort alles in’

“Deze voorstelling is voor mij een wake-upcall geweest. Vanaf het moment dat ik de tekst las, ben ik me gaan realiseren dat we het echt maar over een fractie van een seconde hebben. En hoe groot de gevolgen zijn. In essentie gaat het erom of je zoiets op je geweten wilt hebben. Of zo’n berichtje dat waard is.” In SMART kruipt Gürkan Küçüksentürk (42) in de huid van een doodgewoon iemand. Iemand als jij en ik, die in een onbewaakt ogenblik het ergste veroorzaakt.

“Ik durf mezelf gerust maatschappelijk geëngageerd te noemen. Ik hou mijn publiek een spiegel voor; ik wil altijd iets aanwakkeren. Dat mag gaan over liefde en schaamte en alle andere emoties en onderwerpen waar we in ons leven tegenaan lopen. Het zoeken naar hoe ik een verhaal het beste kan vertellen, heeft altijd te maken met de manier waarop iemand in het publiek zich met degene op het toneel kan identificeren. In dit geval ga ik ervan uit dat niemand zichzelf ziet als een moordenaar; we stappen allemaal elke keer weer met goede bedoelingen in die auto. Dat is het perspectief dat we allemaal herkennen.”

 “Begin dit jaar werd een nichtje van mij aangereden door een auto, ook een gevalletje ‘even niet opletten’ van de bestuurder. Ze heeft het gelukkig overleefd, maar zeker de weken dat ze op de IC lag, was ik er continu mee bezig. Ik was boos op de man die niet had opgelet. Maar voor het eerst stond ik ook echt stil bij hoe die man zich moest voelen.”  

 “Toen ik de tekst voor het eerst las, kwam het perspectief van de dader vrij heftig bij mij binnen. Het is niet zo makkelijk om hem niet als een boeman te zien. Iets in ons wíl dat hij de slechterik is. Dat is overzichtelijk. Dus ergens is het frustrerend dat hij dat niet echt is. Het is iemand die een fout heeft gemaakt. Een extreem dure fout. Dat besef kwam hard aan. We gaan ervan uit dat er altijd een dader en een slachtoffer is. Maar dat is niet het hele verhaal. Alleen al omdat dit gaat over een man die zelf ook kinderen heeft. Die dus in één klap niet alleen een dader werd, maar van zichzelf en zijn gezin óók slachtoffers heeft gemaakt.”

“De smartphone is ontwikkeld om jou met één vinger tien dingen tegelijk te laten doen. Dat zijn veel te veel prikkels. De verantwoordelijkheid voor het gebruiken van je telefoon en een auto ligt volledig bij jezelf. Daar stel ik me vragen bij. Dat ding is speciaal ontworpen om continu jouw aandacht te trekken en vast te houden. Het vraagt dus enorm veel zelfdiscipline om daar tegenin te handelen. Is het niet logischer dat een telefoon in de toekomst automatisch alles behalve je navigatie uitschakelt zodra je in de auto stapt? Qua technologie is dat makkelijk te regelen.”

“We proberen het leven makkelijker te maken, maar creëren daar zoveel gevaren mee. Moet je iedereen laten ervaren wat de consequenties daarvan kunnen zijn? Ik zou liever zien dat telefoongebruik in de auto gewoon keihard verboden wordt. Politiek ingewikkeld? Maak maar een halfjaar ruzie, daarna is het normaal. Ooit was het ook niet raar als je met alcohol op in een auto stapte. Nu ben je echt een eikel als je dat doet. Ik ben ervan overtuigd dat confronterende overheidscampagnes en strengere regels daaraan flink hebben bijgedragen. Daar kunnen we alleen niet op blijven wachten. Dus als die er nog niet zijn, hoe gaan we er dan zelf voor zorgen dat we met deze gevaren om kunnen gaan? We moeten keuzes leren maken in het leven. Als je heel graag wilt appen terwijl je onderweg bent, dan ga je maar met de trein. Als je lekker snel met de auto wilt, dan moet die auto een afleidingsvrije zone zijn. Dat hele handsfree bellen is namelijk óók onzinnig, natuurlijk. Ik hoorde zelfs dat videobellen in de auto in deze tijd van Zoom-meetings steeds vaker voorkomt. Dat is pure hoogmoed, hè.”

“In wat voor situatie mensen ook zitten, of ze nou op hun werk de voorstelling te zien krijgen of zelf naar het theater komen: ik hoop dat er iets met ze gebeurt. Een sprankje bewustzijn, dat ervoor kan zorgen dat jij levend thuiskomt. Of je dochter. Dat jij niet met levenslange spijt door het leven moet. Ik zeg het nog maar een keer: het is secondenwerk. Maar als het point of no return is bereikt, stort alles in. Dat is een feit.”

_{Interview: Danielle Linders}